WATERSCHAP - GEDENKSTENEN
Wapen Waterschap Oterdum
In 1945 bleek er belangstelling van het bestuur van het waterschap Oterdum,om in ornamentale vorm de band met het verleden weer te geven.
Er werd een verzoek gedaan aan het Rijksarchief Groningen, om uit te zoeken, over het eventueel bestaan van een wapen.
In de archieven was echter niets terug te vinden van een wapen. Indien er wel een wapen geweest is, is het voor ons verloren gegaan, aldus het Rijksarchief.
Echter bij afbraak werkzaamheden in Oterdum ,omstreeks 1965, zijn meerdere fraai bewerkte stenen met wapens gevonden, die van het Zijlvest Oterdum afkomstig waren.
Gedenkstenen
Tijdens afbraak en grond-werkzaamheden, in verband met de uitbreiding van de industrieterreinen van het Havenschap zijn een viertal fraai bewerkte stenen uit 1729 gevonden.
Het zijn stenen, die men in vroegere jaren op waterschapshuizen en sluizen placht aan te brengen, zoals er nu nog voorbeelden zijn op de Boog in Termunterzijl en bij de sluisjes (waterschapFivelingo) in Delfzijl.
De gevonden stenen zullen vermoedelijk zijn aangebracht door de opperste van het Zijlvest, een lid van het geslacht Rengers, dat toen de Ripperdaborg in Farmsum bewoonde.
In 1729 is de sluis in Oterdum gebouwd, op de stenen staat het zelfde jaartal .Ze zullen waarschijnlijk toen zijn aangebracht.
Waarom deze fraaie stenen indertijd in de grond zijn gestopt is moeilijk aan te geven. In 1870 is het zijlvest Oterdum opgeheven, en werd het Waterschap Oterdum opgericht, mogelijk zijn toen de stenen opgeruimd.
Ook kan het zijn dat toen de in 1907 gebouwde stoomgemaal over de bestaande uitwateringssluis is gebouwd en de aan de voorkant van de sluis liggende brug is is afgebroken, de gedenkstenen toen zijn opgeruimd. (Een nieuwe brug is meer naar voren gelegd)
De gevonden stenen zijn allen beschadigd, de wapens en onderscheidingen etc. zijn gedeeltelijk weggehakt.
Dit is waarschijnlijk gebeurd oplast van het Uitvoerend Bewind van de Bataafse (=Den Haag) Republiek bij brief van 2 maart 1798.
(Gewestelijke Besturen, het archief van het intermedieijr administratij bestuur van Stad en lande, inv. Nr. 5, 5 maart 1798)
,, …. Dat binnen den kortst mogelijken tijd uit alle kerken en anderen publieke gebouwen tot dit voormalig gewest (=Groningen) behorende, weggenomen worden de wapenborden, eergestoeltes en andere tekens van onderscheiding, alsmede dat verbooden werde het dragen van liverijen, het voeren van wapens op koetzen en alles hetgeen strijdig is tegen de geheiligde wetten der gelijkheid.,,
De eerste steen
Deze steen werd gevonden in 1965 tijdens de afbraak van de boerderij van de familie De Regt. Hoofdweg E 15 in Oterdum.
De steen deed daar dienst als drempel voor de baanderdeur van de schuur. De steen is naderhand geplaats in het nieuwe vervangende gemaal Zijlvest Oterdum aan de Oosterwierem (Oosterhornhaven).
Afmeting van de steen; lengte 2,50 m. hoogte 1,00 m. en dikte 0,40m.
In het midden staat het wapen van Rengers. Schildhouders zijn twee klimmende omziende leeuwen, met de tekst; Egbert Rengers tot Tuwinga,Oldenhuys,
Ten Post Heer van Farmsum, Siddeburen en onderhorige Dorpen &G & G Schepper over Oterdummerzijlvest Anno 1729.
Detail wapen Egbert Rengers.
Links een wapen.Gedeeld; I Huismerk vergezeld van de letters H.G.; II Een halve adelaar; met de tekst; Hendrik Geikes, zijlvest tot Oterdum.
Detail wapen Hendrik Geikes
Rechts een wapen. Doorsneden. A Huismerk vergezeld met de letters A.K.;
B Drie klaverbladen; met de tekst; Albert Klasen. Zijlvest tot Oterdum.
Detail wapen Albert Klasen.
Zijlvest Oterdum, met de in de gevel geplaatste gedenksteen
Boerderij de Regt, Hoofdweg E 15, waar de steen is gevonden
De tweede steen
In 1982 vond men nog een gedenksteen. Dit gebeurde tijdens de afbraak van de fundering van het woonhuis van de boerderij van de familie Boneschansker te Oterdumerwarven E 67.
Op deze nog vrij gave steen staan vier wapens.
De afmetingen van deze steen zijn; lengte 1,75 m. hoogte 0,58 m. dikte 0,13 m.
(Thans 2006 tentoongesteld in museum gemaal Cremer Termunterzijl)
Wapens van links naar rechts;
Detail wapen Ludolphus Helperi
Schild, met tegen elkaar opspringend hert en wolf.
Hieronder de tekst;
Ludolphus Helperi Secretarius van Oterdummer Zijlvest.
(Ludolphus Helperie was redger te Farmsum)
Detail wapen Symen Baies
Schild,doorsneden;
A Huismerk vergezeld van de letters S.B. ;
B Drie klaverbladen.
Hieronder de Tekst;
Symen Baies Zijlvest tot Oterdum.
Detail wapen Ibbe Baies
Schild,doorsneden;
A Huismerk vergezeld van de de letters I.B. ;
B Drie klaverbladen.
Hier onder de tekst;
Ibbe Baies tot Lalleweerzijlvest tot Oterdum.
(Ibbe Baies was ook kerkvoogd te Borgsweer)
Detail wapen Rengerner Rengenerus Wolfius.
Schild, onleesbaar.
Hieronder de tekst;
Rengerner Rengenerus Wolfius tot Heveskeszijl tot Oterdum.
Boerderij familie Boneschansker, Hooge Meedelaan E 67. Oter-
dumerwarven Oterdum.
Tijdens de afbraak van deze boerderij in 1982 is de steen aange-
troffen onder in de fundering(zuid-west hoek) van het woonhuis.
Tijdens grondwerkzaamheden, slechten van de zeedijk ten westen van Oterdum omstreeks 1965. Op de plek waar waarschijnlijk de afwateringssluis ten westen van Oterdum heeft gelegen, zijn onderstaande, twee stenen van gelijke afmeting gevonden.
De stenen van gelijke afmeting, breedte 0,65 m. hoogte 0,57 m. en dikte 0,18 m. behoren waarschijnlijk bij elkaar. Beide wapens hebben gelijke schildhouders, twee klimmende omziende leeuwen en identieke kronen.
(Thans 2006 tentoongesteld in museumgemaal Cremer Termunterzijl)
Derde en vierde steen
Deze steen; Doorsneden met dwarsbalk;
A met twee rozen ;B met een roos.
Jaartal weggehakt.
Deze steen; Schild met monogram.
Jaartal de cijfers LXXII.
Op de plek waar waarschijnlijk de afwateringssluis heeft gelegen,zijn
bovenstaande stenen gevonden.
Peilsteen gevonden bij Kobeetjedraai. Maten in EL en in dm ( is duimen)
WP; Winschoterpeil.
AP; Amsterdamspeil.
Peilsteen tentoongesteld in museum gemaal Cremer Termunterzijl
Sluitsteen Oterdumerzijl
(Sluitsteen tentoongesteld in museum gemaal Cremer Termunterzijl)
Penning Zijlvest Oterdum (1885)
In 1988 nog in bezit van de Secretaris-Boekhouder Harm Johannes Wijntjes.
Gedenkplaten gemaal Oterdum.
Gedenkplaten in voorgevel van het gemaal, tijdens de bouw in 1908
aangebracht.
(thans 2006 is de linker gedenkplaat tentoongesteld in museum gemaal Cremer Termunterzijl
de rechter gedenkplaat is niet meer aanwezig)
Detail van de gevel van het gemaal ,met de twee gedenkplaaten.
1908 |
|||
 |
M.E.Toxopeus R.Harms P.A.Toxopeus R.Bouman I.Haan
P.R.Hommes W.A.van Zanten |
) ) Comissie van bestuur ) ) Opz. Aann. |
|
linker gedenkplaats |
Tekst op de rechter gedenkplaat, deze steen is niet meer aanwezig | ||