VERENIGINGEN IN DE OOSTERHOEK - LANDBOUWVERENIGING DE OOSTERHOEK
Landbouwvereniging ,,De Oosterhoek”
Coöperatieve Landbouwvereniging ,,De Oosterhoek”G.A.
Door
D.A.Atzema, landbouwer op de boerderij Weiwerd, Karspelpad 8 (nr.59)
Op maandagmiddag 22 februari 1895 kwamen boeren van Oterdum, Heveskes en Weiwerd tezamen in café Keijer te Weiwerd. Daar richtten Jans de Boer, Hendrik Keijer, Lammert Atzema, Braam,J.E.Geertsema, Bonno van der Heij, Hommo Tonkes, Pieter Venhuis, Hendrik Wiersema, Klaas Meijer, Holtkamp, Egge Buiskool, Fokko van der Molen, Hendrik, Matje, Pieter en Heiko Toxopeus, en nog meerderen, wier namen niet meer bekend zijn een landbouwvereniging op.
Op ,t Hogeland en in Blijham waren al soortgelijke verenigingen. Het doel hiervan was om gezamenlijk inkopen, o.a. van zaaizaden en kunstmest, te doen, en verder het bevorderen van de landbouw in deze streek in de meest ruime zin van het woord.
De 1890-er jaren waren slechte jaren voor de landbouw, maar vooral de 1880-er jaren waren dermate slecht, dat veel boerderijen gerechtelijk werden verkocht.Omstreeks 1900 begon de landbouw iets vooruit te gaan, mede door beter vakonderwijs en de veredeling van graansoorten.
In het begin van 1900 werd het stoomgemaal te Oterdum gebouwd en in werking gesteld, waardoor de waterstand in de polder aanzienlijk werd verbeterd.
Al deze oorzaken waren aanleiding, dat de veehouderij meer en meer werd omgezet in akkerbouw, daar men de organische mest niet meer zo nodig had. Door de kunstmest werden de stro-opbrengsten veel groter, en hiervoor zocht men een afzetgebied. Verschillende landbouwers in de omtrek van Appingedam voelden de behoefte om een coöperatieve strokartonfabriek op te richten. In 1908 werd
, De Eendracht” te Appingedam dan ook in werking gesteld.
Onverwacht werd Nederland in 1914 opgeschrikt door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog en toen Duitsland in 1916 een verscherpte duikbootactie aankondigde, werd vervoer over zee riskant. De landbouwproducten van eigen bodem stonden toen in het middelpunt van belangstelling, en dus waren de prijzen hoog.
Tot ongeveer 1921 waren er garantieprijzen, maar daarna moest worden geconcurreerd met de vrije markt.
In 1925 kwam de Wet op de Coöperatieve Verenigingen en onze gewone landbouwvereniging werd omgezet in een coöperatieve landbouwvereniging genaamd ,,De Oosterhoek”G.A.
In oktober 1929 kwam er een grote daling op de Amerikaanse markt, en de hele wereld werd in haar val meegesleept. De jaren 1930 en ,31 waren zeer slecht. Prijzen van f2,- f3,- per hl tarwe waren geen uitzonderingen. Gelukkig greep toen de overheid in met het aannemen van de Tarwewet (enigszins verlichtende garantieprijzen).
Dat de landbouw ook in die tijd niet veel in tel was, bewees toch zeker de rede van de voorzitter van de Rotterdamse Kamer van Koophandel. Hierin werd beweerd dat het maar beter was dat alle landbouwers naar de ,,werkverschaffing”gingen, en dat het graan eenvoudig werd geïmporteerd. Deze man heeft getoond geen vooruitziende blik te hebben gehad, want reeds in 1939 bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, en vooral toen ons land in mei 1940 door de Duitsers bezet werd, was de voedselvoorziening weer nummer één.
Volgens de statuten van 1925 was het doel van de vereniging bevordering van de landbouw,o.a.;
a. Door het houden van vergaderingen;
b. Door het ondernemen en ondersteunen van zaken die het doel van de vereniging
konden bevorderen (bijvoorbeeld het organiseren van cursussen en excursies);
c Het aan-en verkopen van landbouwwerktuigen, zaaigranen, zaaizaden,
kunstmeststoffen, veevoerartikelen, brandstoffen enz.
Vermeldenswaard is dat er in artikel 21 staat, dat de vereniging vergaderde in de maanden november, december, januari, februari, maart en juli, vóór of op volle maan, beurtelings te Oterdum, Heveskes en Weiwerd. U moet wel even bedenken dat er in 1925 bijna geen straatverlichting was en dat de leden te voet of per fiets naar de vergaderingen moesten.
In 1925 waren er 41 leden. Naast landbouwers waren ook de smid Jacob Rozeboom, en de Caféhouders J.E.Geerstsema, R.Lanting, K.Doornbos en K.Harsema lid. Laatsgenoemde was tevens commissionair voor de boeren bij de Groninger Graanbeurs.
De namen van de ,,leidende figuren” voor 1922 zijn niet bekend, daar de notulenboeken van vóór 1925 er niet (meer) zijn. We weten echter dat op 7 november 1922 een zekere heer Dijkstra als voorzitter werd opgevolgd door de heer D.Douwes, die de nieuwe vereniging in 1925 stichtte. Douwes werd opgevolgd door de heer L.van Clooster, en op 20 december 1929 werd de heer R.de Boer voorzitter, die toen weer werd opgevolgd door de heer D.Douwes tot 27 november 1933. Verder waren voorzitter; G.R.Bouman van Oterdum tot 6 november 1939, G.R.Bouman Pzn. tot 24 november 1941, W.J.Eelssema tot 18 november 1959, B.de Boer Rzn. tot 22 november 1962, J.J.van Delden tot 26 januari 1973 en L.G.Westerhof tot 11 januari1988.
De heer E.de Vries, destijds onderwijzer te Weiwerd heeft zich voor de vereniging zeer verdienstelijk gemaakt door van november 1920 tot 18 november 1959 als secretaris en zaakvoerder op te treden. Na dit 37 jaar te hebben gedaan is hij als secretaris-penningmeester opgevold door de heer D.A.Atzema.
Het zaakvoerdersschap ging toen over naar de Aankoop Centrale te Groningen. Vanaf 1957 is er door de vereniging aan aan-en verkoop niet meer gedaan. Daarna was ze slechts een standsorganisatie, een afdeling van de Groninger Maatschappij van Landbouw.
Vanaf ongeveer het begin van de vijftiger jaren tot 21 februari 1966 werden de vergaderingen in café Geertsema (bij Fokje) te Heveskes gehouden. Toen dit café werd overgeleverd aan de slopershamer is men uitgeweken naar café ,,De Nieuwe Brug” te Weiwerd.
Door de industrialisatie van Delfzijl,welke in 1953 is begonnen, zijn meerdere boeren naar elders ,o.a. de Flevopolders vertrokken. In de Oosterhoek werd steeds meer grond aan de landbouw onttrokken, waardoor het ledental van de landbouwvereniging aanmerkelijk zakte. Mede door het gemiddeld groter worden van de landbouwbedrijven, veroorzaakt door mechanisatie en andere economische omstandigheden, werd men genoodzaakt te fuseren. In 1970 is de fusie met de landbouwvereniging ,,Farmsum”,een feit geworden en de vereniging kreeg de naam ,, Farmsum-De Oosterhoek” Er werd vergaderd te Farmsum in café ,,Werfzicht” Daar deze vereniging, alsmede de landbouwvereniging van Meedhuizen, Appingedam en Wagenborgen ook weer te klein werden, zijn ze per 1 januari 1988 alle vier ontbonden en vanaf deze datum is een nieuwe landbouwvereniging in het leven geroepen ,,Oosterambt” geheten. Deze zetelt te Meedhuizen. De vergaderingen worden gehouden in café Koster aldaar. Vanaf deze plaats worden momenteel de landbouwbelangen in de regio behartigd.
Vanaf 18 november 1959 tot 11 januari 1988 (dus bijna 30 jaar) heb ik voor de vereniging de functie bekleed van secretaris-penningmeester. Ik heb dit met liefde en interesse gedaan, omdat ik de landbouwvereniging ietwat beschouwde als een verlengstuk van mijn bedrijf.
Door de fusie van de vier verenigingen heb ik gemeend mij functie ter beschikking te moeten stellen aan een jongere boer.
Het behoeft geen betoog dat de combinatie van mijn bedrijf en de landbouwvereniging ,,De Oosterhoek” mij nog altijd zeer na aan het hart ligt.
Landbouwvereniging ,,De Oosterhoek”
De Eemsbode 8 februari 1921
De Eemsbode 23 december 1921
,,Heemskerderboeren”
Een gezamenlijk reisje-feestdag van boeren-buren omstreeks 1930.
Een reisje naar Paterswolde met een autobusje van de ondernemende Oudgenoeg uit Weiwerd.
Zittend v.l.n.r;
Mevrouw Medema-Toxopeus, mevrouw Douwes-Abels, mevrouw Toxopeus-Geertsema, mevrouw Venhuis-Zwart, mevrouw Geertsema-Toxopeus,
mevrouw Venhuis-Detmers.
Staande v.l.n.r;
E.S.Medema, D.Douwes, A.Toxopeus, H.Venhuis, en P.Geersema.
Revue van de landbouwvereniging ,,Oosterhoek”in 1935
V.l.n.r; Joling (regisseur), mevr. De Vries, W.J.Eelssema, B.de Boer Rzn. Meester E. de Vries, M.S.Douwes, mevr. Douwes, B.de Boer Joh.zn. D.S.Huizinga, H.E. Ten Have, mevr. Bouman, T.R.Heddema, G.R. Bouman.
Zittend,v.l.n.r; mevr. Heddema, mevr. Medema, A.S.Medema, mevr. Eelssema, mevr.de Boer, en mevr. Joling.
Boven v.l.n.r; Bodjo Atzema, Tine Atzema-Douwes, ten Have (Oterdumerwarven), Menno Douwes.
Onder v.l.n.r; Wietske Eelssema-Douwes, Fokje Geertsema,(van het café in Heveskes), Opa Huizinga,op zijn schoot een dochter van B.de Boer Joh.zn. en Annie Lesman uit Weiwerd.
Excursie Rotterdam met de Landbouwvereniging ,,De Oosterhoek”1952.
Bovenste rij v.l.n.r:
Meester de Vries, D. Venhuis, G.Toxopeus, J.Lesman, A.Medema, W.J.Eelssema, G.P. Holthuis, C.van der Paard, B.Atzema.
Tweede rij v.l.n.r:
B.de Boer Rzn. S.van der Paard, L.G.Westerhof, J.van der Paard..
Derde rij v.l.n.r:
T.J.Heddema, M.S. Douwes, M.Medema-Bosker, G.Douwes-Luring,
T.de Boer-Hagenus, M.Westerhof-Atzema, W.Eelssema-Douwes,
A.Holthuis-Hofman, T. de Vries-de Vries, E.Toxopeus-Botjes,
J.L.Atzema-Douwes, T.van der Paard-Molenkamp.
Zittend v.l.n.r:
P.van der Paard-Stek, J.van der Paard-Jansen en J.Heddema-Dolfijn.